Alzheimer hastalarında uyku problemi zorlayıcı ve sık görülen bir durumdur. Eğer bir aile yakınınız, anneniz ya da babanız Alzheimer hastası ise ve ona siz bakıyorsanız uyku problemlerinin ne demek olduğunu çok iyi biliyorsunuzdur. İşte hem size hem de yakınınıza yardımcı olacak ve iyi bir gece uykusu çekmenizi sağlayacak ipuçları ve öneriler. Uyku problemleri ve Alzheimer çoğu zaman birlikte seyreden sorunlardır. Fakat uyku problemi yaşamak hastaları fazlaca rahatsız etmektedir. Alzheimer hastalarında uyku problemi gözlemlemek, anlamak ve yakınınızın iyi bir uyku çekmesine yardımcı olmak için neler yapabileceğinizi öğrenin.  

Alzheimer hastalarında uyku problemi neden çok yaygın?

Birçok yaşlı sıklıkla uyku problemi çeker fakat Alzheimer hastalarının uyku ile başları çok daha beladadır. Alzheimer ile uyku döngüsü normalin tersine dönebilir. Örneğin gündüzleri uyku hali geceleri ise huzursuzluk ve uykusuzluk yaşanabilir. Alzheimer’ın ilerlemesi ile sıklıkla arttığı gözlenen uykusuzluk ile gece uykusunun yerini uykusuzluk hali alır ve gündüzleri yoğun uyku hali meydana gelir. Bazen de diğer sağlık sorunları uyku problemine neden olabilir. Örneğin:

• Uykuda nefessiz kalma olarak anlatılabilecek uyku apnesi uykusuzluğa neden olabilir.
• Huzursuz bacak sendromu zor uykuya dalmaya neden olabilir, uykuda huzursuzluk ve geceleri uykunun bölünmesine neden olabilir.
• Depresyon uyuyamaya neden olabilir.

 

İyi bir gece uykusu nasıl teşvik edilir?

Yakınınıza zarar verdiği kadar sizi de etkileyen uyku problemini çözmek ve sevdiğiniz yakınınız için kaliteli bir gece uykusu sağlayabilmek  için yapacaklarınız aşağıdakiler gibi olabilir:

• Işıktan faydalanmasına yardımcı olun: Sabah saatlerindeki güneş yakınınızın gece uykusunu kaliteli bir hale getirmek için faydalı olabilir. Bir ışık terapisi gibi düşünülebilecek güneşe çıkmak ile yakınınızın uyku problemine bir çözüm bulabilirsiniz.
• Kafein ve alkolden uzak tutun: Soda, çay, kahve ve diğer kafein içeren içecekler huzursuzluk, keyifsizlik ve uykusuzluk yapabilir. Bu sebeple bu içeceklerden uzak durmanızda fayda vardır. Yakınınız ısrarla bir şeyler içmek istiyor ise ona taze sıkılmış meyve sularından oluşan bir kokteyl hazırlayın. Ya da alkolsüz bira içmesine ara ara da olsa izin verin.
• İlaçların kontrolünü ele alın: Öncelikle yakınınızın hangi ilaçları günün hangi saatinde almak istediğini tespit edin. İlaçları onun isteklerine göre düzenleyin fakat uyarıcı etkiye sahip ilaçları sabah saatlerinde, daha çok sakinleştirici ve uyku yapıcı etkiye sahip ilaçları akşam saatlerinde içirin. Uyku problemini yoğun yaşadığınız zamanlarda yakınınıza uyku hapı vermeyi düşünebilirsiniz fakat uyku hapları genellikle Alzheimer hastalarına tavsiye edilmez. Çünkü uyku hapları hastalarda kafa karışıklığına ve karışık düşünmeye neden olabilir.
• Fiziksel aktiviteye teşvik edin: Yakınınızın gününü fiziksel aktivitelerin içinde sıklıkla yer aldığı bir şekilde planlayın. Örneğin yürüyüş gece uykusuna katkıda bulunabilir. Uyku saatine yakın saatlerde yapılacak fiziksel aktiviteler ise yakınınızın daha rahat uyumasına yardımcı olacaktır.
• Gündüz uykusunu sınırlayın: Sevdiğinizin şekerlemeye, gündüz vakti uykuya ihtiyacı varsa bu gündüz uykularının kısa olduğundan ve akşam saatlerine çok yakın olmadığından emin olun. Koltukta uzun süreli şekerlemeler gece uykularını etkiliyor ise yakınınızı koltukta uyukladığı zamanlar çok uyumadan uyandırın. Ya da sabahları çok uyumak yakınınızın gece uykusunu etkiliyor ise onu sabahları erken uyandırın.
• Belirli rutinler oluşturun: Diş fırçalama, tuvaleti kullanma ve hafif müzik dinleme gibi şeyleri her gün aynı saatte yapın. Banyo yapmak geceleri zor oluyor ise onu gündüz yapın. Uyku için yatılacak yerin de cazip olması önemlidir. Bu yüzden yakınınızın odasının sıcaklığının rahat uyumak için iyi olduğundan emin olun. Yakınınızın odasına bir gece lambası yerleştirin gece istediği saatlerde hareket ederken rahat olmasına olanak sağlayın. Odasına, üşüdüğü zaman kolayca uzanabileceği bir battaniye, susar ise içebileceği su gibi belli nesneleri yerleştirin.
• Altta yatan nedene göre hareket edin: Eğer depresyon, uyku apnesi gibi durumların yakınınızın uykusuzluğunun altında yatan nedenler olduğunu düşünüyorsanız bu durma müdahale edin ve onu bir doktora götürün. Tedavi olması yakınınızın daha rahatlatıcı bir uyku uyumasına yardımcı olabilir.

 

Yakınınız gece yarısı uykusundan uyanıyor ise ne yapmalısınız?

Yakınınız gece yarısında uykusunun yarısında uyanıyor ve üzgün bir halde oluyor ise sakin kalmak için elinizden geleni yapın. Yakınınızın sizi bilerek rahatsız etmeye çalışmadığını, bu durumu istemeden gerçekleştirdiğini unutmayın. Onunla neden uyuyamadığını sorarak tartışmayın. Bunun yerine bir şeye ihtiyacı olup olmadığını öğrenin ve onun için ne yapabileceğinizi ona sorun. Yakınınızı nazikçe yeniden uyumasına ikna edin. Ayrıca onu gece yarısı evin içinde amaçsızca dolaşırken görürseniz onu nazikçe yatağına götürün ve uyumasını rica edin.  

Sizin de uykuya ihtiyacınız olduğunu unutmayın

Alzheimer hastalarında uyku problemi görülebilir ve Alzheimer tanısı almış yakınınızın uyuması oldukça önemlidir ama sizin de uyumanız ve uykunuzu iyi almanız en az onun kadar önemlidir. Eğer yeteri kadar uyuyamıyor veya uykunuzu alamıyorsanız Alzheimer olan birine bakarken ihtiyacınız olan sabrı ve şefkati kaybedebilirsiniz. Diğer yakınlarınızdan veya yakın dostlarınızdan bazı geceler sizin iyi uyuyabilmeniz için yakınınıza bakmalarını rica edin. Veya doktordan uykusuzluk hakkında yardım alın. Yakınınızın uyku problemini çözerseniz onunla birlikte siz de daha kaliteli gece uykusu uyuyabilirsiniz.