Check Up Nedir Diyenlerin Mutlaka Bilmesi Gerekenler Rehberi
Check Up Nedir?
Check Up İngilizce bir sözcük. Türkçeye “tepeden tırnağa sağlık muayenesi yapmak” olarak çevrilebilir. Tipik check up programlarının içeriği sağlık geçmişinizi, fiziksel muayenenizi ve testlerinizi içerir. İnsanlar çok farklı nedenlerle doktora görünmek için randevu alabiliyorlar. Bazıları sadece yeni bir sorundan şüphe edip, endişelenip doktora gider, belirli bir teşhis ve tedavi arayışı içerisindedirler. Birçok insan gibi, sağlık hizmeti sağlayıcınızdan yıllık bir sağlık kontrolü alabilir veya “yıllık fiziksel” durumunuzu planlayabilirsiniz.
Bazıları ise, kronik bir sorunun veya hastalığın takibi için doktorlarına düzenli aralıklarla görünmektedirler. Ancak bununla birlikte birçok insanın düzenli olarak check up kontrolü için doktoru ziyaret etme sıklığı net değildir.
Periyodik Check Up Kontrolünün amacı:
Birincil önlem olması
Yaygın kronik hastalıklar için risk faktörlerinin tanımlanması
Belirgin semptomları olmayan hastalıkların belirlenmesi
Doktorun insanları sağlıklı yaşam davranışlarına teşvik etmesine yardımcı bir yol olması
Son kontrolden bu yana klinik verilerin güncellenmesi ve karşılaştırılması
Önleyici Bakım Olarak Check Up
Üç önleyici bakım seviyesi vardır: Bu önleyici bakım seviyelerinin üçü de son derece önemlidir, hastalığı önleme ve sağlık taraması bakımını içermektedirler.
Birincil korunma risk altındaki kişilerin yaşam kalitesini ve hastalığı tamamen önleyebilecek müdahaleleri içerir. Bununla bazı aşı ile önlenebilir hastalıklara karşı bağışıklık kazandırmaktır.
İkincil korunma hastalıklar için belirlenmiş hastalık risklerini tanımlar. Kan basıncı, kolesterol kontrolü, servikal kanser için pap testleri, anormal sonuçların tanımlanmasından ciddi hastalıkların gelişmesini engelleyebilecek etkili örneklerdir.
Üçüncül korunma hastalık teşhis edildikten sonra sağlığı optimize etmek için uygulanan bir süreçtir. Örnek olarak, kişinin hali hazırda kalp hastalığı varsa sonrasında başka kalp krizi geçirmesini minimize etmek için uygulanan yönetim planıdır.
Doktorunuzun kontrolünde uygulayabileceğiniz önleyici müdahaleler şunlardır:
Tarama testleri hastalığın erken teşhisi için faydalıdır. Fiziksel test, tansiyon ölçümü, pap testleri ve laboratuvar testleri örnek olarak gösterilebilir.
Bağışıklık sistemini güçlendirici grip aşısı ve diğer aşılar gibi takviyeleri içerir.
Standart Bir Check Up Programı Nasıl Olur?Klinik geçmiş: Tıbbi kayıtlarınızdaki bilgilerin güncellenmesi önemlidir. Muhtemelen sorulacak öğelerden bazıları şunlardır:
Önceki sağlık geçmişinin tarih ve sonuçları (Pap testleri, mamogramlar, kolesterol seviyeleri ve tansiyon ölçümleri gibi)
Tam ve güncellenmiş bir aile hastalık geçmişi (bu bilgiler doktorunuza ailenizde hangi hastalıkların yaygın ve olası olduğu hakkında bir fikir verecektir)
Tıbbi geçmişiniz, aldığınız tüm ilaçlar ve önceki ameliyatlarınız
İşyeriniz, tatil zamanlarınız ve yaşam koşullarınız hakkında bilgi
Bir takım kullanım alışkanlıkları alkol kullanımı, sigara tüketimi vb veya günlük aktivite düzeyiniz.
Yeme, uyku, idrara çıkma sıklığı, bağırsak fonksiyonu, görme ve işitme gibi normal vücut işlevleriniz hakkında bilgi
Check Up’ta Yaşa Göre Önleyici Hizmetler
19-39 yaş için önleyici hizmetler
Tarama
Tam kapsamlı risk değerlendirmesi
Kilo ve boy
Kan basıncı
Klinik göğüs muayenesi
Kan kolesterol düzeyleri
Pap smear (en az üç art arda yıllık normal sonuçlardan sonra her üç yılda bir)
Yüksek riskli gruplarda cinsel yolla bulaşan hastalık testi
19-39 yaş arası alınan danışmanlık ve eğitim
Genel beslenme tavsiyesi
Doğurganlık çağındaki kadınlarda folik asit takviyesi
Sigarayı bıraktırma
Gelişmiş tavsiyeler
Fiziksel aktivite
19-39 yaş arası aşılama
Her 10 yılda bir tetanos-difteri güçlendirici
Suçiçeği aşısı (negatif bir testiniz varsa ve suçiçeği enfeksiyonu öyküsü yoksa)
Kızamıkçık aşısı (negatif testiniz varsa)
Hepatit B aşısı (daha önce yapılmadıysa)
Grip aşısı (isteğe ve tamamen kişisel tercihe bağlı)
40-64 yaş için önleyici hizmetler
Tarama
Tam kapsamlı risk değerlendirmesi
Kilo ve boy
Senelik göğüs muayenesi
Kan kolesterol düzeyleri
Pap smear (en az üç art arda yıllık normal sonuçlardan sonra her üç yılda bir)
Mamogram (40-49 yaş aralığında isteğe bağlı, 50-75 yaş aralığında her yıl)
Kolon kanser taraması
Yüksek risk gruplarında cinsel yolla bulaşan hastalıkların taranması ve diyabet gözlenmesi
40-64 yaş arası alınan danışmanlık ve eğitim
Genel beslenme tavsiyesi
Sigara bıraktırma
Gelişmiş tavsiyeler
Postmenopozal hormon tedavisi
Fiziksel aktivite
40-64 yaş arası aşılama
Her 10 yılda bir tetanos-difteri güçlendirici
Grip aşısı (isteğe ve tamamen kişisel tercihe bağlı)
Yüksek risk taşıyan gruplarda hepatit A ve B aşıları, pnömokok aşısı, grip aşısı, kızamıkçık aşısı ve Lyme hastalığı aşısı önerilebilir.
65 yaş ve üzeri için önleyici servisler
Tarama
Tam kapsamlı risk değerlendirmesi
İlaçların gözden geçirilmesi
Kilo ve boy
Kan basıncı
Klinik göğüs muayenesi
Kandaki kolesterol seviyesi
Kolon kanseri taraması
Pap smear (65 yaşından sonra kişi ve doktorun isteğiyle yapılabilir)
75 yaşına kadar her yıl mamogram
74 yaşından sonra görme testi
74 yaşından sonra işitme testi
65 yaş ve üzeri için danışmanlık ve eğitim
Genel beslenme tavsiyesi
Postmenopozal hormon tedavisi
Fiziksel aktivite
65 yaş ve üzeri için aşılar
Her 10 yılda bir tetanos-difteri güçlendirici
Grip aşısı (isteğe ve tamamen kişisel tercihe bağlı)
Pnömokok aşısı
Yüksek risk taşıyan gruplarda hepatit A ve B aşıları, pnömokok aşısı, grip aşısı, kızamıkçık aşısı ve Lyme hastalığı aşısı önerilebilir.
Check Up için Sizin Planınız
Belirli hastalıkları olan veya belirli sağlık durumları yaşayanların, risk altında olanların doktorlarını daha sık görmeleri ve başka testlerden geçmeleri gerekebilir. Siz ve sağlık danışmanınız, özel durumunuza uygun bir check up planı üzerinde karşılıklı olarak karara varmalısınız.
Check Up Kontrol Listesi: Check-Up Öncesi Yapılması Gerekenler
Check up yaptırmak sağlığınızla ilgili yapabileceğiniz şeylerin en başında gelir. Check up randevunuzu aldınız,belirli testlere nasıl hazırlanmanız gerektiğine dair size gönderilen yönergeleri incelediniz, şimdilik her şey tamam. Öyle mi? Tam olarak değil.
Check up randevunuzdan önce bu dört şeyi yaptığınızdan emin olun:
Aile Sağlığı Geçmişinizi Gözden Geçirin
Son doktor ziyaretinizden bu yana yakın akrabalarınızda meydana gelen yeni medikal koşullar veya hastalıklar var mı? Eğer varsa, doktorunuzun bilmesini sağlayın. Ailedeki hastalık öyküleri kalp hastalığı, inme, diyabet veya kanser gelişme riskini tetikleyebilir. Doktorunuz aile geçmişinize ve diğer faktörlere bağlı olarak taşıdığınız risklere göre muayenenizi değerlendirecektir.
Ayrıca doktorunuz olası hastalıkların önlenmesine, hastalığın erken tespit edilmesine yardımcı olmak için tarama testlerinin yaptırılmasını diyetinizin değiştirilmesini veya egzersiz yöntemlerini önerebilir.
Aşı veya Taramaya İhtiyacınız Olup Olmadığını ÖğreninYaş cinsiyet, aile geçmişinize, genel sağlığınıza ve yaşam tarzınıza göre önerilen tarama testlerini yaptınız mı? Herhangi bir tarama, muayene, aşı veya testlerin gerekli olup olmadığını kontrol etmek için doktorunuza danışın.
Aklınızdaki Soruların veya Alakalı Konuların Bir Listesini Yazın
Mevcut olan herhangi bir sağlık problemini gözden geçirin ve değişiklikleri gözlemleyin.
Bir kitle veya cilt değişiklikleri de dahil olmak üzere herhangi bir fiziksel değişim fark ettiniz mi?
Şiddetli ağrılar, baş dönmesi, yorgunluk, idrar yollarında sorunlar veya adet döngüsünde değişiklikler fark ettiniz mi?
Yemek yeme alışkanlıklarınız değişti mi?
Depresyon, anksiyete, travma, stres ya da uyku problemleri yaşıyor musunuz?
Eğer bu tip değişikliklerin başladığını fark ederseniz, daha öncesinde nasıl olduğunu ve yararlı olabileceğini düşündüğünüz diğer gözlemleri not alın.
Doktorunuza karşı dürüst olun. İlaçlarınızı almıyorsanız, çok fazla veya az egzersiz yapıyorsanız doktorunuza bunu söyleyin. Yaşam tarzınız, çalıştığınız iş ve uğraşlarımız bazı hastalık veya rahatsızlıklara karşı risk oluşturabilir. Bu sebeple doktorunuzun söylediklerine göre bir yaşam tarzı planı geliştirebilirsiniz. Kendinizle ilgili en doğru ve güncel bilgileri sağlayarak kendiniz için en iyi rehberlik hizmetini aldığınızdan emin olun.
Sorularınızı önceden hazırladığınızdan emin olun. Doktorunuzun ofisine veya muayenesine girdikten sonra bildiğiniz her şeyi hatırlamak zor olabilir.
Geleceği Düşünün
Gelecekle alakalı olarak değerlendirilmesi gereken planınız var mı? Kilo vermeyi, tehlikesiz bir işe sahip olmayı veya sigarayı bırakmayı mı düşünüyorsunuz? Doktorunuzla her türlü konuyu ve sorunu görüşün, böylece sağlığınız ve güvenliğinizle ilgili daha iyi kararlar verebilirsiniz.
Check up fiyatları neden farklı
Kapsamına göre farklı olan check up fiyatları, içeriğine, tetkik sayısına göre farklılık göstermektedir. Burada unutmamanız gereken en önemli noktalardan biri de check up merkezinizi güvenilir ve uygun koşulları sağlayan sağlık hizmetlerinin doğru yapıldığına emin olduğunuz kuruluşlardan seçmeniz gerektiğidir. Sağlık Bakanlığı’ndan yönetmeliklerine uymayan, merdiven altı koşullarda yapılan check up’lar çok tehlikeli olabilirler.
*Bu yazı Acıbadem Mobil Sağlık editörleri tarafından yayınlanmıştır. Bu bilgiler tedavi edici amaç taşımamaktadır.
*Blog yazıları ve içerikleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Blog yazılarında tedavi yerine geçen sağlık hizmetlerine yönelik bilgilere yer verilmemiştir. Teşhis ve tedavi için mutlaka doktorunuza danışınız.