Hasta Yakını Stresi: Kendinize iyi bakmanızı sağlayacak ipuçları
Anne ya da babanıza, ailenizden çok sevdiğiniz birine bakıyor ve onun sağlığı için elinizden geleni ardınıza koymuyorsanız kendinizi fazlaca yoruyor olabilirsiniz. Hasta yakını olarak yakınınıza daha kaliteli bir şekilde yardımcı olabilmek ve kendinizi de unutmamak, kendinize de iyi bakabilmek için adım atma vaktiniz geldi.
Araştırmalar gösteriyor ki dünya çapında yaşlı nüfusun sayısının günden güne artması yaşlıların bakımını profesyonellerin değil sağlık profesyoneli olmayan yakınlarının üstlenmesine neden oluyor. Bu kişilerde çoğunlukla karısına ya da kocasına bakan eşler ya da engelli çocuğunun bakımına kendini adayan anneler ile babalar oluyor. Bahsi geçen sayının ne kadar arttığının ispatı ise şuan Amerika’da 65 milyondan fazla kişinin sağlık profesyoneli olmayan aile bireyleri tarafından bakılmasıdır.
Yakınınıza bakmak mutluluk verici ama aynı zamanda da çok stresli!
Eğer birinin tüm ihtiyaçlarını karşılayarak ona bakıyorsanız birine yardımcı olmanın ne kadar kutsal ve mutluluk verici olduğunu bilirsiniz. Sevdiğiniz yakınınız ya da anne veya babanız bir şeye ihtiyaç duyduğunda onun yanında olmak paha biçilemez. Fakat bakıcı olmak, bir kişinin bakımının ve sağlığının sorumluluğunu omuzlamak sanıldığı kadar kolay değildir. İşte bu sebeple de yakınlarına bakmak durumunda kalan hasta yakınlarında sıklıkla yoğun stres hali görülmektedir.
Hasta yakını olmak hem fiziksel hem de ruhsal olarak yıpratıcı olabilir. Hatta bazı durumlarda hastaya bakan yakını yaşadığı stresten ötürü kendi sağlığından olabilir.
Hasta yakınlarından çoğu kendilerini her şeyi tek başlarına yapmaları gerektiği hatasına inandırırlar. Siz de bir hasta yakını iseniz bunu kendinize asla yapmayın yani yapamayacağınız ya da yapmanızın çok gerekli olmadığı tüm sorumlulukları üstüne almayın. Eğer tek dilediğiniz sevdiğiniz yakınıza yardımcı olmak ise emin olun size de yardımcı olacak birçok kaynak var.
Ve unutmayın başkalarına iyi bakabilmek için öncelikle kendinize çok iyi bakmanız ve sizin sağlığınızın yerinde olması gerekmektedir.
Hasta yakını stresinin belirtileri
Eğer hayatınızı yakınınızın bakımına adadıysanız kendi sağlık sorunlarınızın farkında bile olmayabilirsiniz.
İşte hasta yakınının yaşadığı stresin belirtileri:
Çoğu zaman yorgun hissetmek,
Bunalmış ve huzursuz hissetmek,
Çok fazla ya da çok az uyumak,
Aniden çok kilo almak ya da çok kilo kaybetmek,
Severek yaptığı aktivitelerden artık keyif almamak.
Çok fazla stres, özellikle de uzun süre devam eden stres; hasta yakının kendi sağlığını doğrudan etkilemektedir. Hasta bakıcı görevini üstlenmiş bir hasta yakının anksiyete ve depresyon yaşaması çok beklenen bir durumdur. Ayrıca içinde bulunulan yoğun fiziksel aktivite, kalp hastalığı ya da diyabete bile neden olabilmektedir. Hasta yakınları çoğu zaman kendi beslenmelerine gerektiği kadar özen göstermemektedir ve buda bakıcılık görevini üstlenen kişide çeşitli kilo ve beslenme bozukluklarına yol açabilmektedir.
Bakıcı stresi ile baş edebilmenin yolları
Hasta yakının içinde bulunduğu duygusal ve fiziksel yorgunluk en güçlü insanı bile olumsuz etkileyebilir. İşte bu yüzden tüm işleri bir kişinin üstlenmesi yanlıştır. Stres ile baş etmenin yolları yoğun baskılar altında yaşayan hasta yakını için rahatlatacak öneriler içermektedir.
Yardımı kabul edin: Başkalarının (profesyonel sağlık hizmeti veren kuruluşların ya da diğer aile bireylerinizin) size yardımcı olmasına izin verin. Bırakın kimi zaman da bazı işleri sizin yerinize onlar yapsın. Ve böylece siz de bir kendi başınıza kalıp dinlenin. Sizin yerinize yakınıza bakacak kişiye yardımcı olacak bazı bilgileri bir yere not edin ve siz yokken de işler rayında gitsin. Market alışverişi ve yemek pişirmesi için de biri ile anlaşın ve bir süre köşenize çekilin.
Sadece “yapabileceklerinize” odaklanın: Hiçbir zaman suçluluk duygusunun zihninize girmesine izin vermeyin. Suçlu hissetmek normaldir fakat hissetmemeniz için bir neden: Hiç kimse “mükemmel” bir bakıcı olamaz. Siz sadece elinizden geleninin en iyisini yapmaya devam edin kimse sizden her şeyin mükemmel olmasını beklemeyecektir. Kimse evin pırıl pırıl olmasını istemeyecek ya da kimse kalan yemeğin ertesi gün de yenmesinden dolayı dünyanızı başınıza yıkmayacaktır. İşte bu yüzden bazı işler yolunda gitmediğinde kendinizi üzmeyin.
Bağlantılarınızı sağlam kurun: Bakmakta olduğunuz yakınınızın hastalığına dair derneklere, sosyal gruplara üye olun. Diğer ailelerin neler yaptığını öğrenin, onlardan tüyolar öğrenin. Birlikte yaşadığınız hastalık için devlet kurumlarının ne gibi hizmetler sunduğunu, özel sektördeki hangi hizmetlerin size hitap ettiğiniz öğrenin.
Sosyal hayatınızı unutmayın: Aileniz ve arkadaşlarınız ile birlikte vakit geçirmek ve anti sosyal bir hal almamak için gerekirse özel bir çaba sarf edin. Arkadaşlarınız ile görüşeceğiniz günler yaratın, randevulaşın. Fırsat yarattıkça evden çıkıp ortamınızı değiştirin.
Kendi sağlığınız için bir şeyler yapın: Örneğin fiziksel aktiviteyi yani sporu hayatınızın bir yerine mutlaka koyun. Bir uzman desteği ile düzenli besleneceğiniz bir diyet oluşturun. Akşamları erken yatın, uykunuzu doyasıya alın.
Doktora görünün: Sağlık durumunuz ile ilgili her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak için bir doktor ile görüşün ve içinizi rahatlatın. Özellikle de şüphelendiğiniz bir hastalığınız var ise doktora görünmekte asla vakit kaybetmeyin.
Geçici bakım
Sevdiğiniz birinin bakımı başkasına bırakmak önce kulağına pek hoş gelmeyebilir ama biraz ara vermek emin olun size çok iyi gelecek. Sizin yerinize yakınınıza en az sizin kadar iyi bakabilecek diğer alternatifler ise şöyledir:
Yaşlı bakım evleri – Birçok yerde huzur evi diye geçen bu merkezlerden bulabilirsiniz. Yakınınıza bir süre sizin yerinize onlar bakabilirler.
Hastaneler – Eğer sağlık durumu da bunu gerektiriyor ise yakınınız bir süre hastanede uzman eller tarafından bakılabilir.
Evde bakım – Profesyonel sağlık çalışanlarının verdiği bu hizmet ile yakınınız evinin konforunda bakım alabilir.
Tüm gün evde olmayan hasta yakınlar
Çalışan hasta yakınları için hem sevdiği yakını ile ilgilenmek hem de işinde odaklanabilmek tahmin edilenden de zordur. Her iki sorumluluğun yüklerini birden omuzlamak bir kişiyi hayli strese sokup yorabilir. Eğer siz de böyle bir durum ile karşı karşıya iseniz ruh halinizi dengelemek için şu ipuçlarını dikkate alabilirsiniz:
Yardımdan kaçınmayın – Ev işlerinizi başkaları ile paylaşın, ev ve iş bir arada yürümüyor ise evde yapılacak basit işler için yardım istemekten çekinmeyin.
Destek hizmetleri araştırın – Profesyonel sağlık hizmeti veren devlet kurumları ya da özel sektördeki yaşlı bakım evi firmalarını araştırın ve yardım alın.
Yalnız değilsiniz!
Birçok hasta yakını gibi siz de hastanıza baktığınız dönemlerde stres yaşayabilirsiniz. Hatta yaşadığınız stres sizi depresyona sürükleyebilir. Ama siz bunun olmasına izin vermeyin. Unutmayın ki dünya üzerinde birçok kişi sizinle aynı hayatı paylaşıyor ve bekli de hayatın üstesinden sizden daha iyi geliyor. Kendinizi hayattan izole etmeyin, mücadele edin. Hayata tutunun, kendi ruh ve fiziksel sağlığınızı koruyun ki yakınınıza daha iyi bir şekilde bakabilin.
*Blog yazıları ve içerikleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Blog yazılarında tedavi yerine geçen sağlık hizmetlerine yönelik bilgilere yer verilmemiştir. Teşhis ve tedavi için mutlaka doktorunuza danışınız.