Yaşlılıkta beslenme kötü ve dengesiz olduğu zaman ciddi bir sağlık sorunudur. Bu ciddi sağlık sorunun belirtilerini öğrenin ve sağlığından şüphe duyduğunuz yaşlı yakınınızın kötü beslenmesinin önüne geçin. Yaşlılıkta iyi beslenme genel sağlık refahı için çok önemlidir. Yaşlı erişkinler fazlasıyla yetersiz beslenme riski altındadır. Sağlığından endişe duyduğunuz yakınınızın beslenmeden yana yaşadığı problemlerin nedenlerini ve belirtilerini bildiğiniz takdirde ona düzgün beslenme konusunda daha çok yardımcı olabilirsiniz.

Beslenme bozukluklarının neden olduğu problemler:

Kötü ve yetersiz beslenme peşi sıra başka sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu sağlık sorunlarından bazıları şöyledir:

• Bağışıklık sistemi zayıflayarak enfeksiyon riski artar,
• Vücutta meydana gelen yaraların iyileşmesi zorlaşır ve zaman alır,
• Düşme ve kırıklara neden olabilecek derecede kas zayıflığı meydana gelebilir.

Ayrıca kötü beslenme aynı zamanda iştahsızlığa da yol açar ve bu durumun bir kısır döngü içine girmesine ve yemem problemlerinin gittikçe artmasına neden olur. Ciddi rahatsızlığı olan ya da demans tanısı almış yaşlılar ise kötü beslenmenin olumsuz etkilerine daha fazla maruz kalma riski altındadırlar. Özellikle bu grupların beslenmelerine ayrı bir özen gösterilmelidir.

Beslenme bozuklukları nasıl başlar?

Yaşlılıkta beslenme bozukluklarının nedeni uzaktan yeterli gıdayı alamama ya da gerekli besin gruplarından uzak bir diyet şekli gibi basit görülebilir ama öyle değildir. Aslında beslenme bozukluklarının altında fiziksel, sosyal ya da psikolojik nedenler ayrı ayrı ya da bir arada yatıyor olabilir. Örneğin:

• Yaşlılıkta hastalıklar: Yaşlılar; genellikle birden çok hastalığı bir arada yaşıyor olmaları, çeşitli ilaçları kullanıyor olmaları, diş veya çeneye bağlı çiğneme sorunlarına sahip olmaları gibi nedenlerden ötürü iştah ve beslenme problemleri ile karşı karşıya kalıyor olabiliyorlar. Ya da hastanede yatmak durumunda kalmak da yaşlının iştah zayıflamasına neden olabilmektedir. Demans gibi daha özel durumlarda ise iştah ile birlikte tat ve koku hissinde de azalmalar görülmektedir.
• Kısıtlı diyetler: Bazı tıbbi durumlardan ötürü tuz, yağ, şeker veya protein içeren gıdaların tüketimindeki kısıtlamalar yetersiz ve düzensiz beslenmeye neden olabilmektedir.
• Sınırlı gelir: Bazı ileri yaşlı yetişkinlerin düzenli beslenmemesinin nedeni ise gıda mamullerini satın almada yaşadıkları maddi sıkıntıdır.
• Sosyalliğin azalması: Belli bir yaş sonrası için yalnız başına yemek yemek keyifsiz bir aktiviteden başka bir şey değildir. Kimi zaman da yemek hazırlamaya, pişirmeye güçleri olmadığından yemek yemekten kaçınabilmektedirler.
• Depresyon: Keder, yalnızlık, kötü bir sağlık hayatı, dilediğince hareket edememenin verdiği eksiklik veya diğer depresyon nedenleri iştah kaybına yol açabilmektedir.
• Alkolizm: Çok fazla alkol tüketimi çeşitli besinlerin sindirimini ve emilimini engelleyebilmektedir. Yemek yerine alkol tüketildiği durumlarda ise ek besin eksikliği yaşanmaktadır.

Yaşlılıkta beslenme bozuklukları nasıl fark edilir?

Yaşlı yetişkinlerde beslenme bozukluklarına bağlı sorunların ilk nedeni başka hastalıklar olarak düşünüldüğünden ilk tanı kolayca konamamaktadır. Bu yüzden beslenme bozukluklarını tespit etmek için:

• Yakınınızın beslenme alışkanlıklarını gözlemleyin: Sevdiğiniz yakınınız ile sadece özel günlerde düzenlenen yemeklerde değil, onun sıradan bir günündeki sıradan bir öğünde birlikte olun ve yediklerini gözlemleyin. Eğer yakınınız yalnız başına yaşıyor ise yiyeceklerini kimin satın aldığını öğrenin. Ya da yakınınız bir hastanede veya bakım merkezinde yaşıyor ise onu yemek zamanlarda ziyaret edin. Böylece hangi sıklıkla ne kalitede beslendiğini öğrenebilirsiniz.
• Kilo hareketlerini takip edin: Sevdiğiniz yakınınızın ne sıklıkla kaç kilo verdiğini takip edin. Yakınınızın hızlı ya da değişken kilo alışverişleri hem beslenmesine hem de diğer sağlık sorunlarına dair size ipucu verebilir. Ayrıca yakınınızın kilosunu iyi bilmeniz ona alacağınız kıyafetler için beden ölçülerini de bilmenize yardımcı olur.
• Ani değişimlere dikkat edin: Beslenme bozuklukları ani kilo değişiminin yanı sıra vücutta başka sorunlara da yol açabilir. Örneğin: Yaraların giderek kötüleşmesi ve zor iyileşmesi, kolay morarma ve iz oluşumu, sıklıkla karşılaşılan diş sorunlar kötü beslenmenin sonuçları arasındadır.
• Yakınınızın ilaçlarını mutlaka bilin: Birçok ilaç iştah kaybına, sindirim sorunlarına ya da besin emiliminin zorlaşmasına neden olabilir.

Yaşlılıkta Beslenme Bozuklukları İçin Ne Yapabilirsiniz?

Bazen beslenmedeki en ufak değişiklikler bile yaşlı bir bireyin sağlığında büyük değişikliklere neden olabilir. Yakınınızın sağlık durumda ciddi sorunlar ile karşılaşmamak için alabileceğiniz önlemler ve izlenecek yollar şöyledir:

• Doktorlar ile sıklıkla iletişimde olun: Yakınınız belirgin bir derecede kilo kaybediyor ise bu durumdan doktorlarını haberdar etmenizde fayda vardır. Kullandığı ilaçlardan bazıları yakınınızın iştahı olumsuz etkiliyor olabilir. Bu durumda doktora danıştığınız takdirde doktor ilaçlarda ya da yakınınızın kısıtlı beslenme diyetinde bazı değişiklikler yapabilir. Çeneye bağlı çiğneme ya da diş problemleri yakınınızın beslenmesini etkiliyor ise bir de diş hekimi ile görüşmenizde mutlaka fayda vardır. Rutin doktor ziyaretleri sırasında yaşlılıkta beslenme ile ilgili sorular hekime mutlaka iletilmeli ve gerekirse besin takviyeleri hakkında hekimin fikri alınmalıdır. Uygun bir zamanda ise bir beslenme ve diyet uzmanı ile de ayrıca görüşülmeli ve daha sağlıklı bir beslenme için tavsiyelerine başvurulmalıdır.
• Yakınınızı besin değeri yüksek gıdaları yemeye teşvik edin: Besin değerleri yüksek olan ve sağlığa sağlık katacak besin grubu yemeklerini sevdiğiniz yakınınıza tavsiye ve teşvik etmenizde fayda vardır. Örneğin; bol bol taze meyve, taze sebze, yoğurt, peynir ve tahıllı gıdalar tüketmesini sağlayın. Pişmiş yumurta yemesini ve omlet yiyorsa da çift aklı olmasını önerin.
• Hafif gıdaları hayatının içine yerleştirin: Limonun, otların ve baharatların ağırlıklı olduğu bir diyet ileri yaştaki hastaların beslenmelerinin daha sağlıklı yönde şekillenmesine yardımcı olmaktadır. Bunların yoğun olduğu yemek tarifleri öğrenerek yakınınıza daha faydalı besinler hazırlayabilirsiniz.
• Ara öğünler hazırlayın: Yakınınızın kalori ve enerji alması için onu ara öğünler yapmaya teşvik edin. Ara öğünler için meyve, fıstık ezmesi, yoğurt gibi besinler tüketmesine önayak olun.
• Yemekleri sosyal olaylar haline getirin: Yakınınızın yemekleri yalnız başına yememesini sağlayın. Yemeklere sevdiklerini çağırarak bu aktiviteyi beklenen ve istenen bir aktivite haline getirebilirsiniz. Ya da yakınınızın birlikte yemek yiyebileceği bir sosyal gruba girmesine yardımcı olun.
• Onu harekete teşvik edin: Çoğunlukla hafi bile olsa yakınınızı spor yapmaya, hareket etmeye ikna edin. Günlük olarak düzenli yapılan fiziksel aktiviteler kasların ve kemiklerin daha güçlü olmasını ve yaşlılıkta daha az kas ağrısı çekilmesine yardımcıdır.
• Tasarruflu beslenmenin yollarını bulun: Yakınınızın yaşlı olduğu için indirimden faydalanabileceği bir market olup olmadığını araştırın. Gıdayı indirimli olarak alıp maddi zorluklar yaşamayacağınız imkanlar yaratmaya çalışın.
• Dışarıdan yardım alın: Yakınınız için alışveriş yapacak bir yardımcı bulun. Evde sağlık hizmeti veren hemşire, diyetisyen ve doktorlardan yakınınız için destek alın.

Unutmayın yaşlılıkta ihtiyacının altında ya da üstünde beslenme problemlerinin erken tespiti daha sağlıklı bir hayat ve uzun bir ömre katkıda bulunur. Sevdiğiniz yakınınızın doğru beslenerek hayata tutunması için erkenden bir adım atın.